Fort Winiary potocznie zwany Cytadelą. Centralny fort w strukturze poligonalnych umocnień Twierdzy Poznań położony na Wzgórzu Winiarskim w
Poznaniu. Był największym fortem artyleryjskim w Europie.
W czasie I wojny światowej winiarska twierdza znalazła się poza obszarem działań zbrojnych. Opanowana bez walki przez powstańców wielkopolskich (29 XII 1918 r.), stała się ośrodkiem formowania I Pułku Strzelców Wielkopolskich orazI i II Batalionu Telegraficznego. Szczególne znaczenie miało przejęcie od Niemców fortecznej radiostacji, która zapewniła powstańcom bezpośredni kontakt z Warszawą i innymi europejskimi stolicami. W okresie międzywojennym na Cytadeli nadal stacjonowały jednostki Wojska Polskiego. W twierdzy działał też nadajnik lokalnej rozgłośni Polskiego Radia (od 1934 r.) oraz – podległa Oddziałowi 11 Sztabu Głównego Wojska Polskiego – stacja pelengacyjni – nasłuchowa nr 4, prowadząca radio wywiad na kierunku niemieckim.
Po zajęciu Poznania przez Wehrmacht (10 IX 1939 r.), w forcie wieziono jeńców wojennych – najpierw polskich m.in. gen. bryg. Romana Abrahama), później brytyjskich i radzieckich. Znaczenie militarne Cytadeli wzrosło nieoczekiwanie na przełomie 1944/45 r. Stała się wówczas głównym punktem oporu kilkudziesięciotysięcznej niemieckiej załogi Festung Posen. Zdobyta po pięciodniowym szturmie 23 II 1945 r., pochłonęła życie kilkuset żołnierzy i oficerów Armii Czerwonej oraz mieszkańców Poznania (tzw. cytadelowców), zwerbowanych przez Rosjan. Był to pierwszy i ostatni jak się okazało wojenny epizod w dziejach twierdzy.
Po zakończeniu ll wojny światowej władze miejskie podjęty decyzje o rozbiórce Fortu. Przeprowadzono ją w l. 1950-58. Cegłę wykorzystano do odbudowy osiedli mieszkaniowych w Poznaniu oraz w Warszawie. Od 1962 r. rozpoczął się proces przekształcania Cytadeli w Park Pomnik Przyjaźni i Braterstwa Broni Polsko Radzieckiej (obecna nazwa: Park Cytadela). W 1962 r. ocalałe fragmenty architektury fortecznej wpisane zostały do Państwowego Rejestru Zabytków.
Dziś Cytadela, to przede wszystkim atrakcyjnie położone, zielone płuca miasta z zespołem cmentarzy wojskowych, pomnikami, rzeźbami (m. in.”Nierozpoznani” Magdaleny Abakanowicz), Dzwonem Pokoju i Przyjaźni Między Narodami oraz dwoma muzeami (Muzeum Uzbrojenia i Muzeum Armii „Poznań”), usytuowanymi w Częściowo odrestaurowanych obiektach fortecznych.
